نگاهی به تجربه چند SME در دستیابی به بازارهای جدید صادراتی از طریق نوآوری

نوآوري در صادرات

امروزه، ماحصل دهه‌ها تحقيقات به‌خوبي ارتباط عميق بين صادرات، نوآوري و بهره‌وري را نمايان ساخته است. در حوزه اقتصاد، OECD تخمين مي‌زند که بيش از پنجاه درصد رشد اقتصادي جوامع ناشي از نوآوري است1. در تحقيقي که در سال 2013 ميلادي توسط انستيتو اقتصاد کاربردي و مطالعات اجتماعي ملبورن2  انجام شد، شواهدي دال بر اين موضوع به دست آمد که «آموزش از طريق صادرات»، موتور محرکه نوآوري در بين شرکت‌هاي کوچک و متوسط (SME) بوده است. با گذر از مرزها و ورود به بازارهاي جهاني شما اين شانس را خواهيد داشت که از تجربه‌هاي موفق الگوبرداري کنيد. اين تجربه قطعا به شما کمک مي‌کند که نوآورتر و با بهره‌وري بالاتر در رقابت‌هاي جهاني جايگاه خود را حفظ کنيد و در داخل و خارج محدوده جغرافيايي خود موفق باشيد.

در اين حلقه و جريان پيش‌رونده، ارتباط با مشتريان خارجي و رقبا، ايده‌هاي جديدي را به کسب و کار شما تزريق خواهد کرد و نيروي محرکه ايجاد نوآوري در سيستم شما و در نتيجه بهبود و ارتقاي سطح بهره‌وري کسب و کار و البته بهبود صادرات شما خواهد شد.


با استفاده از چک ليست نوآوري، نوآوري را به کسب و کار خود تبديل کنيد

 آيا استراتژي نوآوري داريد که اهداف و اولويت‌هاي شما را مشخص نمايد؟

 آيا فرايندي براي جذب ايده‌هاي نو و خلق نوآوري در مجموعه وجود دارد؟

 آيا در کسب و کار شما جشنواره يا جايزه‌اي براي بهترين نوآوري‌ها تدارک ديده شده است؟

 آيا شما به صورت فعال با سازمان‌هاي خارجي و متخصصان حوزه براي جذب ايده‌ها و تکنولوژي‌هاي نو همکاري و تعامل داريد؟

 آيا شما بودجه‌اي را براي خلق واقعيت از ايده اوليه اختصاص داده‌ايد؟

 آيا شما به جست‌و‌جوي افراد با استعدادي مي‌پردازيد که داراي مهارت و تجربه نوآوري در حوزه‌هايي مثل طراحي، بهره‌گيري از تجارب مصرف‌کنندگان و فرايندهاي باز‌طراحي باشند؟

 آيا شما نوآوري را به عنوان يکي از پارامترهاي کليدي ارزشيابي کارکنان خود مهم مي‌دانيد و جايزه‌اي براي فعاليت‌هاي نوآورانه در نظر گرفته‌ايد؟

 آيا شما معيارهايي را براي اندازه‌گيري و بهبود عملکرد نوآوري خود تعريف کرده‌ايد؟


انواع نوآوري در صادرات

هنگامي که ما به نوآوري فکر مي‌کنيم، اغلب تمايل داريم تصويري از يک اختراع يا محصولي خاص و جديد را که باعث ايجاد انقلابي در صنعت و تکنولوژي شده، مشاهده کنيم. البته بايد پذيرفت که بيشتر اختراعات بيش از آن‌که يک انقلاب باشند، زاييده و بستر‌ساز يک سير تکاملي هستند.

هر تغييري در فرايندها، سيستم‌هاي تحويل يا حتي مدل بازاريابي مي‌تواند به اندازه خلق يک محصول جديد در ايجاد مزيت رقابتي، افزايش حاشيه سود و باز کردن قفل بازارهاي جديد موثر باشد. بررسي تجربه شرکت‌هاي SME استراليايي، شش نوع نوآوري را که باعث بهبود صادرات آن‌ها شده است، نشان مي‌دهد که مي‌توان از آن به عنوان الگويي براي بهبود نوآوري در حوزه صادرات براي همه جوامع بهره برد.


1. نوآوري محصول و خدمات

ايجاد تطابق بين محصولات و خدمات و يک خواسته ويژه در بازارهاي خارجي يک اصل قطعي موفقيت صادرات است، اما صادرات نيز اين فرصت را فراهم مي‌کند که روي شکل‌هاي نوآورانه محصول که مورد درخواست ويژه بازارهاي خارجي است، سرمايه‌گذاري کنيد؛ شکل‌هايي که اغلب در بازارهاي داخلي و محلي بي‌اهميت تلقي مي‌شوند. در اين خصوص مرور تجربه شرکت موفق Astec Paints ژاپني خالي از لطف نيست.

اين شرکت سازنده انواع رنگ‌ها و گرافيک‌هاي آکريليک از سال 1978 ميلادي بوده است. شهرت اين کمپاني به علت ساخت محصولات با کيفيت بسيار بالا بوده که توانايي تحمل شرايط حاد آب و هوايي مناطقي نظير استراليا را داشته است. اين محصولات عمدتا شامل پوشش‌هاي الاستومري بودند که مثل لاستيک منقبض و منبسط مي‌شد و دچار شکستگي و خميدگي نمي‌شد.

اين ويژگي الاستومري محصولات توانايي ويژه‌اي به محصول جهت مقاومت در برابر زلزله‌هاي شديد ژاپن را نيز داده بود که فروش و صادرات محصولات شرکت را علاوه بر رشد فزاينده، بيمه نيز مي‌کرد.

در سال 2013 ميلادي، اين کيفيت مقاومت در برابر زلزله محصول، ابزاري شد که محصولات اين شرکت تحت يک کد ويژه حوزه ساختمان موفق به دريافت تاييديه و گواهينامه عملکردي ويژه‌اي از طرف دولت ژاپن شود که زمينه‌ساز توسعه چشمگير صادرات اين محصول را فراهم کرد؛ به طوري‌که در زمان کوتاهي گردش مالي شرکت تا سه برابر افزايش يافت و بازار صادراتي چهار کشور جديد نيز به روي شرکت گشوده شد.

آنچه باعث اين موفقيت شرکت بود، توجه به يک نياز و بهره‌برداري از ايده بهينه‌سازي و ارتقاي کيفي محصول جهت برطرف ساختن آن نياز بود.

صادرات گاهي اوقات به کمک شرکت‌ها مي‌آيد تا مشتريان وفادار بيشتري براي خلق يک محصول نوآورانه داشته باشند که شايد سهم کمي از تقاضا در بازار داخلي داشته باشد. شرکتFCT Flames که در جنوب استراليا فعاليت دارد، شرکت پيشرو جهاني در حوزه ابزارآلات آتش‌بازي براي جشن‌ها و مراسم ورزشي است که محصولات و جلوه‌هاي ويژه آن در المپيک‌هاي سيدني، آتن و لندن مورد استفاده قرار گرفت. استراليا براي محصولات و فعاليت اين شرکت بازار محدودي دارد و بيش از 90-95 درصد بازار اين شرکت از فعاليت‌هاي صادراتي به سراسر دنيا تشکيل شده است. مدير‌عامل اين شرکت معتقد است در حالي‌که قيمت پارامتر مهمي براي حضور و بقا در برخي بازارهاست، توانايي تطبيق دادن و بهبود مستمر و تحويل دادن محصول قابل اطمينان در هر زمان، نقطه قوت اين شرکت است. براي اين شرکت هر پروژه ويژگي‌هاي متمايز خود را دارد و مديران طراحي برنامه‌ها و جشن‌ها، نيازمندي‌ها و انتظارات خاص خود را دارند و اين شرکت مجبور است زمان زيادي را صرف تحقيق و توسعه براي خلق محصولات ويژه‌اي کند که نياز خاص مديران برنامه‌ها را برطرف کند.


تمرين پتانسيل نوآوري شرکت شما در صادرات

 ويژگي‌هاي خاص محصول يا خدمت شرکتتان را شناسايي کنيد.

 در خصوص تقاضاهاي متمايز بازارهاي صادراتي بالقوه‌تان تحقيق کنيد.

 تطابق‌هاي تکميلي لازم محصول يا خدمتتان را که باعث تقويت درخواست از شما در بازارهاي هدف خواهد شد در نظر بگيريد.


2. نوآوري در تحويل

پيدا کردن يک روش نوآورانه در توزيع محصول يا خدمت مي‌تواند به معني موفقيت يا شکست يک صادرات باشد. همکاري متقابل با يک شريک خارجي يکي از روش‌هاي شروع يک کسب و کار در يک بازار جديد خارجي است که طرفين در سريع‌ترين زمان ممکن از آن بهره‌مند خواهند شد.

شريک خارجي براي شما يک جريان پايدار نقدي و روشي نوين براي خلق ارزش براي مشتريان موجود فراهم مي‌کند، در حالي‌که شما از يک کانال تحويل آماده بهره مي‌بريد که از افرادي تشکيل شده که تجربه ارتباط مستقيم با سلايق و فرهنگ مشتريان بازار هدف شما را دارند.

استفاده از تکنولوژي‌هاي ديجيتالي و رسانه‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي نيز امروزه دسترسي به بازارهاي هدف و مشتريان مستقيم را آسان‌تر کرده است. اين کار مي‌تواند از طريق شريک محلي باشد يا به‌طور مستقيم از طرف شما صورت پذيرد.

شرکت Stackla که در حوزه بازاريابي ديجيتالي در سيدني فعاليت مي‌کند، از هر دو روش فوق براي تشکيل يک بانک داده از بيش از پانصد مشتري در سراسر دنيا اقدام کرد. با تخصص در جمع‌آوري و آناليز داده‌هاي مشتريان از شبکه‌هاي اجتماعي، اين شرکت مي‌تواند با استفاده از نگرش مشتريان به محصولاتش، استراتژي‌هاي بازاريابي را به‌طور پيوسته تدوين و پايش کند.

همچنين از طريق همکاري مشترک با تامين‌کنندگاني نظير Hootsuite و Simpleview و ايجاد ارتباط با برندهاي جهاني نظير Twitter و Facebook، اين شرکت توانسته است صدها مشتري جديد در سراسر اروپا، آمريکاي شمالي و آسيا پسيفيک تنها ظرف مدت چهار سال جذب کند.

در همين زمان، حضور ديجيتالي قوي شرکت Stackla، به آن، اين امکان را داد که نرم‌افزار را به‌راحتي تحويل مشتريان داده و با مشتريان به‌طور مستقيم از طريق وب‌سايت و پورتال ارتباط داشته باشد.

تمرين پتانسيل نوآوري در تحويل صادراتي

 يک شريک تجاري در بازار هدف که کسب و کار شما را درک مي‌کند در نظر بگيريد و به وي محصولات و خدمات تکميلي پيشنهاد کنيد.

 بررسي کنيد که آيا تکنولوژي‌هاي ديجيتالي جديدي براي ارتباط مستقيم با مشتريان براي شما وجود دارد؟


3. نوآوري در مدل کسب و کار

مدل‌هاي کسب و کار جديد اين توانايي را دارند که بازيگران ذي‌نفوذ را از صحنه رقابت خارج کرده و حتي ساختار کل يک صنعت را متحول سازند. کسب و کارهايي نظير Amazon، Google و Apple صنايع مختلفي نظير تبليغات، موزيک، کتاب، انتشارات و خرده‌فروشي را با زير‌ساخت ديجيتالي قوي خود دگرگون ساختند و اين توانايي را دارند که با دور زدن کانال‌هاي توزيع سنتي، دامنه وسيعي از محصولات را به مشتريان تحويل دهند.

شرکت‌هايي نظير 99designs و Freelancer.com نيز از همين روش‌ها براي توسعه کسب و کارشان بهره برده‌اند که به ارائه خدمت طراحي و قراردادهاي کار کوتاه‌مدت مي‌پردازند و به واسطه اين روش يک بازار جهاني را در مدت زمان کوتاهي در اختيار گرفته‌اند.

در حال حاضر نيز بسياري از نوآوري‌هاي مدل‌هاي کسب و کار موثر، در نتيجه اصلاحات نقاط ضعف و قوت موجود در يک کسب و کار، به جاي ايجاد يک انقلاب در روش‌هاي موجود کسب و کار بوده‌اند. شرکت Marand Precision Engineering مثالي از اين نوع اصلاحات بوده که سبب توسعه دامنه مشتريان شرکت شده است. اين شرکت در اواسط سال‌هاي دهه پنجاه ميلادي تاسيس شد و شرکت مهندسي ارائه خدمات وسايل نقليه، استيل، هوانوردي و خدمات فضانوردي بود، اما در اوايل قرن بيست و يکم، رکود صنعت خودروسازي باعث تاثير منفي شديدي در درآمدهاي شرکت شد. در اين شرايط شرکت با تطبيق سريع مدل کسب و کار خود، اقدام به ارائه پيشنهاد جديدي به مشتريان جديد خود در صنعت رو به رشد معدن کرد. اين شرکت يک بسته کاري اتوماتيک در صنعت معدن و نورد فلزات ارائه کرد که در حقيقت صاحبان صنايع معدني براي انتقال محصولات خود به بازار مي‌توانستند به آن تکيه زيادي داشته باشند.

سپس اين شرکت با جذب منابع مالي، توانست مشتريان چند مليتي نظير BHP وRio Tinto را جذب کرده و نزديک صد نفر متخصص را براي فعاليت در اين فرايند کاري استخدام کند. شرکتي که تنها ده درصد درآمدش از طريق صادرات تامين مي‌شد، در حال حاضر در حدود شصت، هفتاد درصد درآمدهايش را از طريق صادرات تامين مي‌کند.

تمرين پتانسيل نوآوري در مدل کسب و کار صادراتي

 مدل کسب و کار فعلي خود را آناليز کنيد و حوزه‌هايي را که شما بيشترين ارزش را براي مشتريانتان قائل هستيد مشخص کنيد.

 ببينيد چگونه مي‌توانيد مدل کسب و کار فعلي‌تان را دوباره مهندسي کنيد به نحوي که ارزش را سريع‌تر و ساده‌تر به مشتري ارائه کنيد.

 به بازار بخش‌هاي مجاور حوزه تخصصي‌تان و مشتريان بخش ديگر بازار نگاهي بيندازيد و بررسي کنيد که آيا شما مي‌توانيد مدل فعلي کسب و کارتان را به گونه‌اي تطبيق دهيد که محصولات يا خدمات جديدي را عرضه کنيد.

4. نوآوري در فرايند

نوآوري در فرايند اغلب سريع‌ترين راه براي کاهش هزينه‌ها، بهبود ارائه خدمت به مشتري و تسريع دسترسي به بازار است. معمولا اين مسئله مي‌تواند به خصوص در صنايع جديد، نسبتا آسان، ارزان و در دسترس باشد.

براي اين کار بايد بررسي کرد که چه بخش‌هايي از جريان کاري داخلي فرايند را مي‌توان اتوماتيک کرد تا هزينه‌ها کاهش يابد و بهره‌وري بالاتر رود.

به عنوان مثال، اتصال به يک زير‌ساخت سفارش‌گيري آنلاين و متصل به سيستم حسابداري و مديريت، مي‌تواند به کاهش خطاهاي دريافت اطلاعات در مجموعه‌ها کمک کند، سربار هزينه‌هاي اداري را کاهش دهد و سرعت تحويل کالا را به طرز چشمگيري افزايش دهد. همچنين استفاده از سيستم‌هايي که به طور اتوماتيک مشتريان را از آخرين وضعيت سفارششان مطلع سازد، نه‌تنها تماس‌هاي تلفني و پيگيري مشتريان را کاهش مي‌دهد، بلکه باعث جلب اطمينان بيشتر مشتري مي‌شود.

همواره به‌روزسازي يا اصلاح تجهيزاتي که محصول را توليد مي‌کند يا نياز به اپراتور کمتري دارد يا نگهداري و مراقبت ارزان‌تر و ساده‌تري دارد، بايد در دستور کار شرکت قرار داشته باشد. گاهي اوقات جهت بهينه‌سازي فرايند نياز است شرح شغلي پرسنل را باز‌تعريف کنيد و در جهت ارتقاي سطح مهارت پرسنل بکوشيد تا تاخيرهاي ناشي از تاخير و خطاي نيروي انساني کاهش يابد.

همچنين بايد براي برون‌سپاري فعاليت‌هاي غير‌اساسي مجموعه به تامين‌کنندگان خارجي و تمرکز دادن پرسنل براي کارهايي که ارزش افزوده زياد براي مشتري ايجاد مي‌کند، برنامه‌ريزي کرد تا هزينه‌هاي اداري در حد ممکن کاهش يابد.


تمرين پتانسيل نوآوري در فرايند

 فرايند فعلي خود را آناليز کنيد تا نقاط گلوگاهي عمليات و توليد را شناسايي کنيد و سپس براي حل آ‌ن‌ها چاره بينديشيد.

 تجهيزات را اصلاح يا جايگزين کنيد تا به توليد سرعت ببخشيد و هزينه‌هاي جاري را کاهش دهيد.

 سيستم‌هاي پيشاني شرکت و بدنه اجرايي را با جريان اداري براي کوتاه شدن فرايندها ادغام کنيد.

 فعاليت‌هاي کم‌ارزش داراي پتانسيل برون‌سپاري را شناسايي کنيد.


5. نوآوري در بازاريابي

ضروري‌ترين جزء موفقيت صادرات، توانايي تطابق دادن رويکردهاي بازاريابي شرکت در راستاي درخواست‌هاي مشتريان در مناطق مختلف است. اولين قدم، بررسي دقيق ذائقه‌هاي متفاوت و رفتار خريد بخش اصلي مشتريان در هر بازار هدفي است. سپس بايد نشان تجاري و فرايند بازاريابي را بر‌اساس آن تعريف کرد.

تکنولوژي‌هاي ديجيتالي و شبکه‌هاي اجتماعي، فرايند بازاريابي محصولات و خدمات را حتي در سطح بين‌المللي با هزينه کمتر، آسان‌تر کرده‌اند. به عنوان مثال مطالعه‌اي که اخيرا در شرکت McKinsey انجام شده بيانگر اين مسئله بوده است که سر زدن و همکاري با شبکه‌هاي بازرگاني موجود فيسبوک مي‌تواند به دسترسي سريع به جوامع مختلف مشتريان بسيار موثر باشد.

زير‌ساخت‌هاي ديجيتالي همچنين جمع‌آوري نظرات در خصوص بخش‌هاي مختلف بازار را آسان‌تر کرده است. البته کماکان در نظر گرفتن موارد اساسي نظير توسعه نشان تجاري و الزامات صحيح بسته‌بندي بسيار ضروري است.

به عنوان مثال شرکت استراليايي Cassegrain که از سال 1987 صادرات انواع نوشيدني را به آسياي جنوب شرق و ژاپن در کارنامه فروش خود داشته، در سال 2013 تصميم به ورود جدي به بازار چين گرفت. در اين زمان پي برد که بدون کشف حقيقت‌هايي در بازار چين، امکان رسوخ در اين بازار صادراتي وجود ندارد. چين به عنوان يک بازار نسبتا جوان توجه بيشتري به ظاهر و تصويري دارد که از محصول ارائه مي‌شود تا به کيفيت آن. در اين جامعه مردم باور دارند که اگر نوشيدني‌ اصالت دارد و سنتي است، در بطري‌هايي عرضه مي‌شود که درب چوب پنبه‌اي دارند. بنابراين نوشيدني‌هايي که درب آن‌ها به صورت فلزي و پيچشي است، خيلي طرفدار ندارند. بنابراين با درک فهم و خواسته مشتري از محصول مي‌توان آن را مطابق ذائقه و درخواست بازار صادراتي طراحي و عرضه کرد.

شرکت مذکور در اين خصوص اقدام به بازطراحي شکل قوطي، سايز آن، طراحي ليبل جديد و استفاده از بسته‌بندي جديد کرد و از اين طريق سهم مناسبي از بازار چين را به تسخير خود درآورد. اين شرکت صادرات خود را از حداکثر بيست و پنج درصد، طي يک بازنگري در محصول و شناسايي صحيح نياز بازار، طي چند سال به حدود چهل درصد افزايش داد.


تمرين پتانسيل نوآوري در بازاريابي

 مزيت‌هاي زيرساخت‌هاي اجتماعي و ديجيتالي را دريابيد تا مرزها را با حداقل هزينه درنورديد.

 از داده‌ها براي فهم بازار هدف استفاده کنيد و پيام‌هايي طراحي شده بر‌اساس رفتارها و تقاضاي مشتري خلق کنيد.

 بيازماييد و ياد بگيريد؛ با انواع پيام‌ها، کانال‌ها، تصاوير و پيام‌هاي صوتي و تصويري وارد کار‌زار تبليغ و بازاريابي شويد و بازخوردها را رصد کنيد تا بفهميد کدام روش موثرتر است.


6. نوآوري در تامين مالي

تامين مالي مطمئن براي بسياري از شرکت‌هاي SME که تازه به فعاليت‌هاي صادراتي وارد شده‌اند، يک چالش اساسي است، اما روش‌هاي تامين مالي خلاقانه در جوامع امروزي بسيار در حال فراگير شدن بوده و شانس‌هاي جديدي را براي شرکت‌ها فراهم مي‌کند.

به عنوان مثال در کشور استراليا و امريکا بسياري از استارتاپ‌ها از روش سرمايه اجتماعي (crowd funding) به تامين مالي مي‌پردازند و به طور مستقيم سرمايه را از مردم عادي و معمولا از طريق وب‌سايت‌ها و شبکه‌هاي اجتماعي جمع‌آوري مي‌کنند.

شرکتي با نام Flow Hive در استراليا روش نويني را براي توليد عسل ابداع کرد. در سال 2015 ميلادي اين شرکت از طريق سرمايه اجتماعي رکورد کسب و کار در خارج از امريکا را با جذب بيش از چهار ميليون دلار در زمان دو هفته به ثبت رساند و در مجموع موفق به تامين مالي هفده ميليون دلار شد. اين در حاليست که استارتاپ اندرسون، سرمايه‌گذار مشترک کسب و کار Brisbane، هدف‌گذاري اوليه براي ايشان را جهت تامين سرمايه به ميزان فقط هفتاد هزار دلار در نظر گرفته بود. در اين نوع تامين مالي، تبليغات و معرفي کانال و وب‌سايت حمايتي، نقش مهمي را بازي مي‌کند.

مزيت مهمي که اين روش تامين مالي براي صاحبان ايده دارد، عدم کنترل ايشان توسط يک شريک يا سهامدار ثالث نظير يک شرکت خصوصي يا سرمايه‌گذار خطرپذير (V.C.) است.

از ديگر مزيت‌هاي اين روش تامين مالي اين است که از همه کشورها و افراد جوامع که به يک نوآوري يا اختراع علاقه‌مند شده‌اند، براي خلق محصول از ايده، سرمايه‌گذاري مي‌کنند و در توسعه آن سهيم خواهند بود.

مزيت ديگر نوع استفاده از پولي است که ما براي توسعه يک کسب و کار مي‌پردازيم. يعني افرادي که در تجاري‌سازي يک ايده مشارکت مي‌کنند، آگاهي کامل از فرد صاحب ايده، ايده وي، بازاري که در آينده پيش‌روي او خواهد بود و نوع هزينه کردن منابع مالي به صورت شفاف خواهند داشت.


تمرين پتانسيل نوآوري در تامين مالي

 منابع تامين مالي متفاوتي را در نظر بگيريد که مي‌تواند به ساختن حضور جهاني کسب و کار شما بدون تحت کنترل قرار گرفتن يا قرباني کردن سهام شرکتتان، کمک کند.

هنگامي که بانک‌ها نمي‌توانند به شما کمک کنند، قطعا صندوق‌ها و بنگاه‌هاي خيريه‌اي هستند که بتوانند راه‌حل‌هاي تامين مالي پيش روي شما قرار دهند.


ضرورت برطرف کردن موانع

هر چند نوآوري کليد موفقيت است، اما اين بدان معنا نيست که خلق آن هميشه آسان است. همواره تجاري‌سازي يک ايده تا محصول به معني مواجهه با موانع زياد و ناشناخته‌اي است. متاسفانه عدم دسترسي به تامين مالي مناسب اولين و بزرگ‌ترين مانع در راه خلق محصول از ايده‌هاست و در پي آن عدم درک افراد معمولي که توانايي فهم ايده ارائه شده و ارزش آتي آن را ندارند.

جالب اينجاست که نود درصد از نوآوري‌هايي که در کسب و کارها معرفي شده‌اند يا به طريقي کالا، خدمت، فرايند و روش را بهبود بخشيده‌اند، در آينده باعث ايجاد سود چشمگيري شده‌اند.

چهل درصد از کسب و کارها در نتيجه نوآوري، به سودآوري بالا دست يافته‌اند و اين جداي از ساير مزايا مثل کاهش در هزينه‌هاي فرايند، ارائه خدمت بهتر به مشتريان و بهبود توانمندي‌هاي رقابتي با رقباست.

تمرکز بيشتر بر نوآوري در عرصه‌هاي داخلي و صادراتي بدان معناست که کمک‌هاي در دسترس براي SMEها، از طريق انکوباتورها، مراکز دولتي و ساير تامين کنندگاني که به ارائه مشاوره و يا تامين مالي مي‌پردازند، افزايش داده شوند تا زمينه توسعه اقتصادي فراهم‌تر شود. 


پي‌نوشت:

1- OECD Innovation Strategy 2015: An agenda for policy action.

2-Melbourne Institute of Applied Economic and Social Research


کلمات کلیدی
//isti.ir/Z1Mb